Dönem:20
Birleşim: 76
Tarih:02-04-1997 Çarşamba
Rize Milletvekili Ahmet Kabil’in, Karadeniz Bölgesinde ihmal edilen yatırımlar ile sahil yoluna ilişkin gündemdışı konuşması ve Bayındırlık ve İskân Bakanı Cevat Ayhan’ın cevabı
BAŞKAN – Birinci sırada, Anavatan Partisi Rize Milletvekili Sayın Ahmet Kabil; buyurun. (DSP ve CHP sıralarından alkışlar)
Hayırdır inşallah!..
Sayın Kabil, kıskanmadım, gıpta ettim…
AHMET KABİL (Rize) – Teşekkür ederim Sayın Başkan.
BAŞKAN – Efendim, bu, şu demek; yani, 5+2 oluyor gibime geliyor; çünkü, gruplarımızdan öyle bir mesaj aldım.
Buyurun efendim.
AHMET KABİL (Rize) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; sözlerime başlamadan önce, doğruluğu, Karadeniz sahil yolunda bir defa daha teyit edilen ve karayollarında slogan haline gelen “gidemediğin yer senin değildir” atasözünün sahibi Vali Halil Rıfat Paşayı rahmetle anıyor ve Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum.
Karadeniz Bölgesi, son yıllarda, yatırım bakımından ihmal edilen bölgelerimizin başında gelmektedir. Bu nedenle, bu bölgede, göç, işsizlik, fukaralık, sefalet her geçen gün artmaktadır.
Devlet Planlama Teşkilatının son yıllarda yayımladığı raporlar incelendiğinde, bölgede, kişi başına kamu yatırım miktarı başta olmak üzere, kalkınmaya esas bütün kriterler Türkiye ortalamasının 4 ilâ 6 kat daha altındadır.
Devlet Planlama Teşkilatı raporlarına göre, kişi başına kamu yatırımı 1991-1995 yılları arasında Türkiye ortalaması 6 milyon lira, Karadeniz Bölgesi ortalaması 3 milyon lira ile en son bölge ve Rize, maalesef, 0,99 milyon lira ile sonuncu il durumundadır. Her partiye mensup bütün Karadeniz kökenli milletvekillerinin, hatta bu Yüce Meclisin bütün üyelerinin, bu adaletsizliğe, bu haksızlığa son verilmesi için çaba sarf etmesini bekliyorum.
Bölgeyi, iktisadî, fizikî ve toplumsal yönleriyle kucaklayacak Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planının hedeflediği anlayış ve yaklaşımdan hareketle, Karadeniz bölge planının hazırlanması, diğer bazı bölgelerde olduğu gibi, Karadeniz Kalkınma Planı (KAP) veya -şöyle de ifade edebiliriz- Karadenize Ulaşım Projesi (KUP) diye bir proje yapılması gereklidir. Bu, yalnız bir bölgenin ya da bölge milletvekillerinin işi olarak görülmemeli ve hatta gösterilmemelidir. Hizmetleri ihmal edilmiş bu bölgedeki yatırımlara sahip çıkmak, hepimizin, tüm partilerin, görevidir; çünkü, bu, Türkiye’nin, hatta devletin acil bir sorunudur.
Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; bölgenin can damarı niteliğindeki sahil yolu ve Çorum-Ankara bağlantısı, 1988’den beri gündeme gelmiş, o yıllarda iyileştirme çalışmaları başlatılmış; ancak, 1991’den sonra ödenek yetersizliği gerekçesiyle çalışmalar askıya alınmıştır. Bu güzergâhta, trafik her yıl katlanarak artmaktadır. 1990’larda günlük ortalama trafik 5 bin civarında iken, bugün 20 bini geçtiği, bazı kesimlerde 55 bin olduğu, yıllık trafik sayımlarından anlaşılmaktadır. 1996’da, 53 üncü Hükümet zamanında, Samsun-Sarp arası duble yol projelerinin de ihalesi yapılmış ve çalışmalar buna göre, yani 2 gidiş 2 dönüş, 4 şeritli olarak başlatılmıştır. Bugün memnuniyetle görüyoruz ki, bu çalışmalar devam etmektedir. Ancak, bu yola gerekli ödenek verilerek bu çalışmalar dört beş yıl içerisinde bitirilmelidir; çünkü, bu yol, Türkiye’de duble yol veya otoyol olmamış en önemli; fakat, en kötü yoldur.
En önemli yoldur, niçin; Kafkasya’yı Batı’ya bağlayacak, alternatifi olmayan bir güzergâhtadır. En önemli yoldur, niçin; trafik yoğunluğu bu yolun yarısı kadar dahi olmayan, duble yol veya otoyol yapılmayan başka bir güzergâh, başka bir yol yoktur. En önemli yoldur, niçin; bütün bölgede göçü durduracak, ekonomiyi canlandıracak, istihdamı artıracak, turizmi geliştirecek, kalkınmayı sağlayacak, yatırımları teşvik edecek ve trafik sorununu hallederek, şoförlerin ve halkın işkencesine son verecektir.
Bu kadar önemli yol, 1960’lardan sonra, günün ihtiyaçlarına göre ufak çaplı onarımlarla geçiştirilmiş, bugün, artık, altyapı ve geometrik standart olarak tıkanma noktasına gelmiştir. Yapılan etütlere göre, yeni güzergâhta yapılacak bir duble yolun maliyetinin sadece ve sadece yüzde 20’sine, mevcut güzergâhta bu yol yapılabilecektir; çünkü, mevcut yolda, yüzde 95 oranında hafriyattan, altyapıdan, tahkimattan ve sanat yapılarından istifade edilecektir.
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
BAŞKAN – Sayın Kabil, ben, ek süre vereyim efendim. Gerçi, Çorum’u, her ne kadar, biraz şöyle yavaş söyledinizse de, ben, yine 2 dakika ek süre vereyim.
Buyurun.
AHMET KABİL (Devamla) – Samsun’dan, Çorum üzerinden Ankara’ya bağlayacağız. İstimlak olarak, sadece yüzde 10 ilave istimlake gerek görülecektir. Kısacası, yüzde 20 maliyetle -bu da Dünya Bankası kredisiyle- yüzde 100’lük bir hizmeti görmüş olacağız; yani, yüzde 80 atıl durumda olan hizmeti değerlendireceğiz. Şu anda, şehir geçişlerinde, 166 kilometre yol, duble yol olarak yapılmıştır; 370 kilometre yol, duble yola çevrilecektir.
Sayın Bakan, yolu gördüler, yolun aciliyetine inandıklarını ifade ettiler. İyi niyetlerinden ve gayretlerinden hiç şüphem yok; ancak, yeterli değildir, Bakanlığa imkân verilmesi gerekir.
Sayın Bakan ve mevcut Hükümetten istediklerimiz:
1- 1996 yılında, yılın ilk yarısından sonra, 536 kilometrelik yolun tamamına 4,7 trilyon harcanmıştır. 1997 yılında konulmuş olan 5,1 trilyon, en az 15 trilyona çıkarılmalıdır.
2- Samsun-Sarp arasında ihale edilmeyen Bolaman-Perşembe, Araklı-Çayeli ve Çayeli-Hopa yollarının, artık, ihalesi yapılmalıdır. Bu yolun ve Samsun-Çorum-Sungurlu-Ankara bağlantısının da, Yedinci Beş Yıllık Plan kapsamında bitirilmesi için ciddî ödenekler konulması sağlanmalıdır.
Sözlerime son verirken, öncelikle, bütün Karadeniz kökenli milletvekillerinin ve Yüce Meclisin, bu yola ve bu bölgeye sahip çıkmalarını diliyor; Rize-İspir yolunun yapılmasını da Sayın Bakandan bekliyoruz.
Yüce Meclise saygılar sunuyorum. (ANAP sıralarından alkışlar)
BAŞKAN – Sayın Kabil, teşekkür ediyorum efendim.
BAYINDIRLIK VE İSKÂN BAKANI CEVAT AYHAN (Sakarya) – Sayın Başkan…
BAŞKAN – Sayın Bakan, söz mü talep ettiniz?
BAYINDIRLIK VE İSKÂN BAKANI CEVAT AYHAN (Sakarya) – Evet Sayın Başkan.
BAŞKAN – Sayın Kabil’in gün demdışı konuşmasına cevap vermek üzere, Bayındırlık ve İskân Bakanımız Sayın Cevat Ayhan; buyurun.
Sayın Bakan, Sayın Kabil, Çorum-Kırıkkale, Çorum-Merzifon yolundan söz etmedi; ama, umarım, zatıâliniz ifade buyurursunuz.
BAYINDIRLIK VE İSKÂN BAKANI CEVAT AYHAN (Sakarya) – Muhterem Başkan, muhterem üyeler; Rize Milletvekili Ahmet Kabil Beyefendinin gündem dışı konuşmasında, Samsun-Sarp yoluyla ilgili ifade ettiği hususlarda, Bakanlığım adına açıklama yapmak için huzurunuza gelmiş bulunuyorum.
Samsun-Sarp yolunu yakından takip eden ve diğer Karadeniz milletvekilleri gibi, hep beraber, bu yolun bir an önce yapılması için her fırsatta taleplerini ortaya koyan bu değerli arkadaşımıza teşekkür ederim.
Bakanlığımızın elindeki en büyük projelerden biri, şüphesiz, Samsun-Sarp yoludur. Samsun-Sarp yolunun özelliği, bütün Türkiye’yi, Karadenize ve oradan da Kafkaslara, onun da ötesinde, Orta Asya cumhuriyetlerine, Rusya Federasyonuna bağlamasıdır. Türkiye’nin, hem iktisadî bakımdan hem de iç turizm bakımından gelişmeye müsait olan bu bölgesindeki ve Türkiye’yi de hudut ötesi ülkelere bağlayacak çok mühim olan bu yolun bir an önce yapılmasıyla ilgili talepleri, fevkalade haklı görmekte ve üzerinde çalışmaktayız.
Kendileri de ifade ettiler; müsaade ederseniz, özet olarak arz edeyim: Takriben 550 kilometrelik bu yolun, 1997 fiyatlarıyla keşfi 181 trilyon liradır. Halen 345 kilometresinde ihaleler yapılmıştır ve bu ihaleler için de bugüne kadar 23 trilyon lira harcanmıştır. Önümüzde, 158 trilyon lira gibi, takriben 1,3 milyar dolarlık bir büyük yatırım paketi de durmaktadır. Tabiî, bu kaynağı süratle temin ettikçe, bu yolu hızlandıracağız.
Aynı zamanda, Bolaman-Perşembe-Piraziz-Espiye ve Araklı-Hopa arasında kalan, mütebaki, takriben 190 kilometrelik yolun da ihale hazırlıkları yapılmaktadır. Bu yola verilen ödenekler yetersizdir; farkındayız. Umut ederim, yıl içinde ilave ödenekleri bu yola tahsis edeceğiz; süratle bu yolu bitirmek istiyoruz.
Tabiî, bu yol, sadece Samsun’da kalmayacak; bu yolu, Samsun’dan güneye doğru, Ankara’ya, Kırıkkale’ye doğru, yine çift yolla (duble yolla) bağlayacağız. Zaten, Samsun’dan Kavak’a doğru yol inşaatı devam etmektedir. Kırıkkale’ye kadar giden çift yolu Samsun’a kadar ulaştıracağız.
Öbür taraftan, Merzifon’dan Gerede’ye kadar olan meşhur TTEK yolu bağlantısını da, yine, 1X2 olan bu yolu da, duble yol olarak, bölünmüş yol olarak Merzifon’dan Gerede’ye kadar uzatıp, otoyol ağına bağlamak istiyoruz.
Tabiî, bunlar önümüzdeki projelerdir; ancak, bu projelere kaynak bulma ihtiyacı da var. 54 üncü Hükümetin, bir taraftan, kaynak paketleriyle, atıl olan arsaları, kamuya ait birtakım varlıkları nakte çevirip, bu yatırım ihtiyaçlarını karşılamak için yaptığı çalışmaların hedefi budur; diğer taraftan, özelleştirme gelirleriyle de, yine bu altyapı yatırımlarını finanse etmek istiyoruz.
Ben, Karadeniz Bölgesinin birçok ilini birçok defa gezdim, Bakanlığım döneminde de bazı illeri ziyaret ettim; Türkiye illerinin yarısını ziyaret ettim. Tabiî, önümüzdeki en büyük talep yoldur, havaalanıdır, organize sanayi bölgeleridir.
Evet, Anadolu kabuk değiştiriyor, yeni bir Türkiye olma yolunda. Her il, kendi çerçevesi içinde azimle, kararlılıkla kalkınma hedefine yönelmiştir. Tabiî, Refahyol Merkezî Hükümet olarak, cumhuriyet hükümetlerinin hepsinin yaptığı gibi, bize de düşen, bu talepleri karşılayacak altyapıyı, şehirlerimizin altyapısını, yollarımızı, havaalanlarımızı, organize sanayi bölgelerini süratle yapıp, hem iç ticareti hareketlendirecek, üretimi ve sanayileşmeyi Türkiye sathına yayacak hem de vatandaşlarımızın refah seviyesini yükseltecek olan yeni bir hamleyle, bu istikamette gayretle çalışmaktır.
Burada bu meseleyi görüşürken, yollarla ilgili şunu da ifade etmek istiyorum: Ayrıca, bizim küçük belediyelerimizin, beldelerimizin yol ihtiyacı var. Karayolu ağında olmayan, Köy Hizmetlerinden de faydalanamayan küçük kasabalarımızın Karayolu ağına bağlantı yolları takriben 6 bin kilometredir. 6 bin kilometre civarındaki bu kasaba yollarının da, şu şekilde veya bu şekilde, Köy Hizmetleri veya Karayolları ağında mütalaa edilip süratle yapılması gerekmektedir.
Bu küçük kasabalarımızın iç yolları vardır; bunlar da, yine, binlerle ifade edilecek kilometredir. Güçleri yoktur. Kasaba olmuştur, belediye olmuştur; ama, toz toprak içindedir. Bunlar da önümüzdeki yol projeleridir. Yani, neresinden baksanız, Türkiye’nin yol meselesinde, 1950’lerde rahmetli Menderes’in başlattığı, sonraki cumhuriyet hükümetlerinin devam ettirdiği hamlelere yeni hamleler ilave edip, Türkiye’yi iktisaden büyütecek olan bu altyapı yatırımlarını öncelikle ele almamız gerekmektedir.
Temenni ederiz, önümüzdeki dönemlerde, bu yıl ve müteakip yıllarda hükümetlerimizin bütçesi müsait olur, buralara daha çok kaynak ayırırız; değerli milletvekilleri de, yolların meselelerini takip sıkıntısından kurtulurlar ve başka meselelerin halli için elbirliğiyle çalışırlar.
Hepinize hürmetlerimi arz ederim. (RP, DYP, ANAP ve DSP sıralarından alkışlar)
BAŞKAN – Sayın Bakan, teşekkür ediyorum.